Nevruz

[MUHTESEM]

Nevruz




[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Türk kültüründe Nevruz doğuş, diriliş anlamına gelir. Aynı zamanda
baharın başlangıcı sayılır ve bir takvim değişikliğini anlatır. Türk
kültüründe Nevruzun bir adı da Ergenekon’dur. En eski Türk
kaynaklarından itibaren böyle bir kültüre sahip olduğumuz
anlaşılmaktadır. Türk tarihinin her döneminde Nevruz varlığını devam
ettirmiştir. Cumhuriyetle birlikte yerleştirilmeye çalışılan ulus
bilincine bağlı olarak özellikle ****** tarafından Nevruzun daha geniş
katılımlı kutlanması teşvik edilmiştir.

Nevruz, Yenisey-Orhun çevresinden, Altaylara, oradan da Hun Türklerinin
Avrupa'ya yürümesiyle Macaristan'a ve Balkanlar'a ulaşmış, 800'lü
yıllardan itibaren Hazar'ın güneyinden Anadolu'ya ve Mezopotamya denilen
bölgeye taşınarak daha geniş bir coğrafyaya yerleşmiştir.

Toprağın kış mevsiminde yattığı ölüm uykusundan kalkması, ilkyaz ile
yeniden dirilişi, Türk destanları içinde karşılığını Ergenekon'da
bulmuştur. Nevruz kutlamalarının bir diğer adı da "Ergenekon
Bayramı"dır. Bu isim geçmişten günümüze kadar hâlen çeşitli Türk boyları
arasında canlılığını korumakta, aynı zamanda milletin destanların
gücüyle birbirlerine olan güven bağını güçlendirmektedir. Ergenekon da
böyle bir gelenektir.

Nevruz ile ilgili tarihî bilgiler, Kutadgu Bilig, Divan ü
Lûgat-it-Türk gibi Türk kültürünün ilk yazılı kaynaklarından başlayarak
Nizâmü'l Mülk'te, Melikşah'da hatta Çin kaynaklarında mevcuttur.

Türklerde bahar bayramı (Nevruz), bilinebilen en eski zamandan beri
Türklerin bayramıdır ve onlar vasıtasıyla bütün Asya'ya ve Avrupa'ya
(Avrasya) yayılmıştır.

Nevruz kutlamaları Cumhuriyetin ilk yıllarında da resmî olarak devam
etmiştir. Bu konuda Prof. Dr. Reşat Genç şu bilgileri veriyor:

“Geri planlarda bırakılmış ve unutulmaya yüz tutmuş olan Türk insanına
kendi kültür kimliğini, kişiliğini, benliğini, hüviyetini kazandırmak
hareketi ******'ün başlattığı bir hareketti. Bu ne ile mümkün olurdu?
İşte bu, öze dönmekle, kendi kültürel değerlerimize, örfümüze,
âdetimize, geleneğimize dönmekle mümkün olurdu. Bu yüzden ****** diyor
ki "Bilelim ki, kendi benliğine sahip olamayan milletler başka
milletlerin şikârıdır", yani yaşayamaz. O yüzden, yine, ****** der ki,
"Gençlerimize, çocuklarımıza görecekleri eğitimin hududu ne olursa
olsun en evvel ve her şeyden evvel kendi geleneklerine, millî
ananelerine ve Türkiye'nin bağımsızlığına düşman olan unsurlarla
mücadele etmek lüzumu öğretilmelidir." Millî hareketin özü bu. Diğer
taraftan kendi kimliği, kişiliği, millî benliği kazandırılmış olan
millete çağdaş olma yolunu açıklamak da ****** hareketinin
temellerindendir. İşte bu öze dönme, kendi tarihine, kültürüne dönme
hadisesi millîciliğin özü idi. Bu yüksek idrakinin icabı olarak, O'nun
milli kültür unsurlarının her biri üzerinde, en küçük ayrıntısına kadar
çok büyük bir dikkatle durduğunu biliyoruz. Nitekim, Nevruz ile ilgili
hassasiyeti bunun bir göstergesi olmuştur. Bilindiği gibi ****** 22
Mart 1922 tarihinde Ankara'nın Keçiören semtinde Nevruz şenlikleri
düzenletmiş ve kendisi de bu şenliklerde hazır bulunmuştur.”

1921 yılının 21 Mart günü halkın, öğrencilerin Ankara’nın belirli
çayırlıklarına, meydan yerlerine toplandıkları, bu törenlere devletin
üst yöneticilerinin de katıldığı dönemin matbuatında kayıtlıdır.
Ankara’da yapılan kutlamalar Anadolu ile sınırlı kalmamış, Türk
Dünyasında da heyecan yaratmıştır.

1922 yılında Sakarya Zaferi’nden hemen sonra bütün okullara
Nevruz-Ergenekon bayramının bir önceki yıl olduğu gibi coşkuyla
kutlanması için talimat verilmiştir. Aynı yıl 23 Mart Çarşamba günü
meclisin önünde ve Tashan Meydanı’nda merasimler yapıldığı yönünde
bilgiler de Hâkimiyet-i Millîye, Yeni Gün ve İkdam gazetelerinde
kayıtlıdır.

Cumhuriyetle birlikte Nevruz’un yeniden gündeme getirilmek
istenmesinin esas sebebi Besim Atalay’ın 23 Mart 1921 tarihli
Hâkimiyet-i Millîye gazetesine yazdığı makaleden kolayca
anlaşılmaktadır. Yazının bir bölümünde şöyle denir:

“Bu Ergenekon hâdisesinden çıkacak mühim netice, bizim bugünkü millî
mücadelemizle benzeşmesidir. Dokuz kişiden türeyerek düşmanlarından
intikam alan Türklerin, bugün de kendi varlığına kastedenlere karşı
silahlanmış ve yarın muvaffakiyetini temin edeceğine ve Ulu Tanrı’nın
yardımı ve milletin gayretleriyle kara günlerden kurtulacağına eminim.”

Azerbaycan Hükümet Başkanı Neriman Nerimanof'’un Mustafa Kemal Paşa'ya
Nevruz dolayısıyla çektiği 24 Mart 1921 tarihli telgrafta şöyle
denmektedir:
"Cenubi Kafkasya Komiseri, Azerbaycan serbest Harbiye Mektebi
Talebeleri, iki bölüklü Süvari Nişancı Türk Alayı askerleri, Türk
Milletinin, büyük Nevruz Bayramını tebrik ediyor ve biz ümid ediyoruz
ki Azerbaycan İnkılâp Ordusu kahraman Türk Ordusu ile beraber Garp
emperyalizmi tazyikinde bulunan Şark milletlerini yakında kurtarırlar.
Yaşasın Şark İnkılap başları Mustafa Kemal!"

________________________

Dr. Abdullah ŞENGÜL'ün makalesinden derlenmiştir.

TÜRK KÜLTÜRÜNDE NEVRUZ
- Mete Han’dan ******’e-